Wanneer je door ziekte of een ongeval lange tijd aan bed bent gekluisterd, loop je het risico om doorligwonden te krijgen. De medische term voor deze aandoening is decubitus. Wat begint met rode plekken op je huid, kan verergeren in een kapotte, open, huid. Een decubitus wond is zeer pijnlijk. In dit artikel kijken we hoe je decubitus kunt voorkomen en behandelen.
Wat is decubitus eigenlijk?
Bij decubitus ontstaan er doorligwonden op je huid op plaatsen waar je huid onder druk staat. Je ziet deze doorligplekken voornamelijk waar je botten uitsteken op bijvoorbeeld je elleboog, heupen en schouders, maar ook op je zitbotjes, stuitje, hielen en je achterhoofd. Door de druk van het constante liggen (of zitten) worden bloedvaten afgekneld. Hierdoor wordt er onvoldoende zuurstof aangevoerd en worden afvalstoffen niet goed afgevoerd; met huidbeschadiging tot gevolg. Er wordt onderscheid gemaakt in vier verschillende soorten decubitus:
- Categorie 1 Niet wegdrukbare roodheid: Hierbij krijgt je huid rode plekken die niet wit kleuren wanneer je er op drukt. Vaak doet de plek pijn en voelt warm aan. Bij mensen met een donkere huidskleur kan de huid paars of blauw kleuren.
- Categorie 2 Verlies van gedeelte van de huidlaag of blaar: Wanneer er een blaar op de doorligplek ontstaat, of de lederhuid is verdwenen, spreek je van decubitus categorie 2. Er is geen ontsteking en de wond ziet er glimmend roze of rood uit.
- Categorie 3 Verlies van de gehele huidlaag: Wanneer er vocht uit de wond komt, geel of rood van kleur, is de complete huidlaag verdwenen. De rand van de wond is rood en soms zie je het onderhuidse vet.
- Categorie 4 Verlies van volledige weefsellaag: Door verlies van al het weefsel dat botten, pezen en spieren beschermt, komen bij categorie 4 de botten, spieren of pezen bloot te liggen.
Het categoriseren van decubitus is belangrijk voor de thuisverpleging. Hierdoor weet de verpleegster precies hoe ze de doorligplek kan behandelen en verslechtering van de wond te voorkomen. Geef dus altijd bij de thuiszorg aan op welke plek je pijn voelt, zodat er op tijd met de behandeling kan worden gestart.
Kun je decubitus voorkomen?
Het is moeilijk om decubitus volledig uit te sluiten, maar je kunt er wel alert op zijn en het met de volgende tips proberen te voorkomen:
- Controleren: Controleer de huid op roodheid, pijn en warmte.
- Vocht: Voorkom dat je huid nat blijft in bed en gebruik een barrièrespray bij overmatig zweten of incontinentie.
- Voeding: Drink minstens 1,5 liter water per dag en probeer drie keer per dag te eten.
- Houding: Probeer elke vier uur van lig- of zithouding te veranderen.
- Lakens: Zorg voor gladde, schone en droge lakens zonder kreukels en kruimels.
- Schuiven: Probeer niet met je lichaam te schuiven wanneer je van houding wisselt, maar til je lichaam omhoog.
- Hielen: Zorg dat de hielen omhoog liggen door een kussen onder je onderbenen te leggen.
- Hulpmiddelen: Schakel hulpmiddelen in als een anti decubitus kussen of anti decubitus matras. Deze zijn van speciaal materiaal gemaakt dat ademt, wat veel vocht opneemt en drukverlagend werkt.
Bij moeizaam eten, kun je in overleg met de thuiszorg een oplossing vinden. Hetzelfde geldt voor het inzetten van extra hulpmiddelen. De thuisverpleegster weet als professional wanneer extra middelen noodzakelijk zijn.
De behandeling van decubitus
Decubitus behandelen laat je altijd door een professional doen. Bij beginnende decubitus is het onverstandig zelf met crèmes te gaan smeren, omdat juist het smeren de huid nog meer kan beschadigen. De thuisverpleegster kijkt naar de oorzaak en zal preventieve maatregelen uitbreiden. Naar gelang de ernst van de verwonding, wordt de infectie bestreden en volgt specifieke wondzorg. In zeer ernstige gevallen wordt dood weefsel chirurgisch verwijderd.
Heb je vragen over doorligwonden of wil je voorkomen dat er doorligplekken ontstaan? Ga dan eens in gesprek met een thuisverpleegster uit je buurt die je kunt vinden via de listings op deze website.